Vầng trăng lên cao

Trăng đầu tháng mọc hình lưỡi liềm uốn vành khuyên trên nền trời xanh thẳm. Hẳn là thế rồi, bởi trăng non, trăng luôn mọc rất sớm, từ khi mặt trời còn vắt vẻo tia nắng cuối cùng của buổi chiều tà phía đằng Tây thì trăng đã kịp nhô lên ở phía đằng Đông. Một dải mây trắng như chiếc khăn voan của nàng thiếu nữ thả rơi trên bầu trời, mây cứ ngược nắng, ngược gió mà lả lơi cùng trăng, uốn éo vũ điệu bay bổng.

Chú Thanh cặm cụi đi chiếc xe đạp trên đường phố để đến nơi làm việc. Chú đội chiếc mũ cối đã cũ mèm, sờn bạc theo thời gian. Chiếc mũ cối đã theo chú đi khắp nơi trong thành phố này, nó chứa đựng biết bao mưa nắng giãi dầu cùng chú. Chú xúc những xẻng cát, bao xi măng trộn trạo với nước, hòa quện chúng lại với nhau thành đống vôi vữa, chú cho vào hai chiếc xô nhỏ, nặng nề xách lên cho người thợ hồ xây nhà. Chiếc áo của chú nữa, chiếc áo giáp màu xanh bộ đội bạc phếch, chiếc áo thấm đầy mồ hôi mặn chát. Cả cuộc đời chú, chẳng biết chú đã nhỏ biết bao mô hôi và nước mắt rồi.

Thành phố này, biết bao nhiêu ngôi nhà cao tầng được mọc lên. Những ô cửa kính bóng loáng như soi gương, cả nền trời in vào trong từng ô cửa. Nhưng để có được những tòa nhà cao tầng ấy, đều bắt nguồn và chắt chiu từ những xô vôi vữa, viên gạch nhỏ mà những con người như chú Thanh cặm cụi xây nên. Căn nhà cao lên còn chú thì cúi xuống, bởi nếu có ngước lên trời, ánh nắng sẽ làm chú nheo mắt lại, mồ hôi chảy từ trán vào mắt, hố mắt chú trũng sâu, mặn chát.

Sắp đến Trung Thu rồi, những ngày đầu thu gió heo may phảng phất trên từng tán lá bàng xanh biêng biếc. Chú Thanh cứ nhìn lên vầng trăng, khi nào trăng biến hóa từ hình lưỡi liềm sang hình tròn là chú biết Trung Thu đã về. Trung Thu của chú ngày xưa, ngày ấy nghèo lắm bởi vẫn còn thời bao cấp. Bố chú đi làm ăn xa về mua cho ba anh em nhà chú một chiếc đèn ông sao năm cánh xanh đỏ, ba anh em chơi chung nhau. Mỗi đứa cầm một lúc rồi lại nhường cho đứa kia. Hạnh phúc sẻ chia vậy mà thân thương đến lạ. Trong ký ức, chú vẫn rưng rưng tuổi thơ khi nhìn các bạn có bánh nướng, bánh dẻo để ăn. Chú chỉ dám nhìn qua ô cửa tạp hóa nhà bà Nghiên mà thèm, mà ước. Chẳng biết vị bánh dẻo nó ngọt thế nào, chẳng biết vị bánh nướng nó thơm ra sao. Nhưng chắc sẽ ngon lắm, ngon trong trí tưởng tượng của chú, một đứa bé mười tuổi ngày ấy chẳng có tiền mua nổi mà ăn.

Hôm nay chú Thanh được nghỉ làm, công trình thi công tạm dừng vì phải đợi cho lớp bê tông tầng hai khô ráo mới xây tiếp được. Chủ thầu chưa gom đủ ngân sách nên họ chưa trả lương cho chú Thanh. Chú nhìn vầng trăng vừa nhô lên, đậu trên cây cột đèn đường phố, trăng đã dần tròn rồi, Trung Thu sắp đến rồi, chú muốn tranh thủ dịp nghỉ này để bắt chuyến tàu về thăm quê. Cái Na, thắng Tít còn nhỏ quá! Một đứa lên bảy, một đứa mới lên năm. Ở vùng quê xa xôi và hẻo lánh ấy, chúng chẳng biết Trung Thu là gì. Bao nhiêu năm rồi từ cái ngày cô Hương mất khi vừa sinh thằng Tít, cuộc đời của chú và tuổi thơ của chúng như chìm dần vào nỗi buồn lặng câm. Cái nghèo ở quê đeo bám khi từng đợt lũ về, lúa non chẳng kịp gặt để ăn. Chú phải gửi cái Na, thằng Tít cho ông bà nội trông coi, chú một mình lên thành phố mong tìm được việc làm, có chút tiền gửi về nuôi gia đình.

Thành phố của những con người giàu có xa hoa, nhưng cũng không thiếu những con người kham khổ. Chú Thanh chằng biết làm gì ngoài công việc phụ hồ. Công việc tuy vất vả nhưng nếu chăm chỉ, mỗi tháng, trừ các khoản nhà trọ, điện nước, chú cũng gửi được dăm ba triệu về quê cho ông bà nuôi cháu. Nhiều khi chú cũng nhớ làng, nhớ xóm nhiều lắm, đôi khi bưng bát cơm một mình chú lại nhớ đến vầng trăng quê. Người ta bảo trên trái đất chỉ có một vầng trăng, nhưng với chú không phải thế, trăng còn phụ thuộc vào mây ở mỗi nơi trên bầu trời. Mây ở đâu sẽ che bầu trời trên đỉnh đầu ở đó. Và những đám mây nơi làng quê chú hình như luôn trong xanh hơn nơi thành phố đầy khói bụi này. Vì thế, vầng trăng ở quê luôn nhô cao và sáng hơn. Có lẽ trăng đã gắn bó quá nhiều kỷ niệm đẹp với chú Thanh, chú cứ nhớ về nỗi nhớ dịu êm mà vui, mà sống. Trăng cùng chú vun đắp tuổi thơ, trăng cùng chú hẹn hò với cô Hương ngày ấy. Những lúc làm việc mệt nhọc, giọt mồ hôi nhỏ xuống bờ vai nắng cháy, chú lại tự an ủi mình rằng, khi nào trăng lên, ánh sáng dịu dàng của trăng sẽ hong khô chiếc áo ướt đẫm mồ hôi.

Chú Thanh mải miết đạp xe trên con đường thành phố trải nhựa đẹp như lụa, những ngôi nhà cao tầng như niềm kiêu hãnh của sự xa hoa. Chú xếp hàng đợi chờ cùng bao người trong một tiệm bánh Trung Thu truyền thống nổi tiếng, trên con đường Hàng Bè - Hà Nội. Tiệm bánh có lẽ từ rất lâu rồi, người ta chế biến bánh nướng, bánh dẻo theo công thức truyền thống. Những vị bánh nướng nhân thịt mỡ trộn hạt dưa, hạt bí, nó chứa đựng cả vị của tuổi thơ của bất kỳ ai trong đó. Nhất định Trung Thu này chú sẽ mang bánh về cho Na và Tít. Nghĩ đến đấy, lòng chú khấp khởi vui hơn hẳn. Hai chiếc bánh dẻo và hai chiếc bánh nướng được gói gọn ghẽ trong chiếc túi có in hình trăng tròn.

- Chú ơi! Của chú hết ba trăm bảy mươi lăm nghìn đồng ạ!

Cô bé bán hàng xinh xắn nở nụ cười duyên, có chiếc răng khểnh nói với chú Thanh như thế.

Chú Thanh nhìn vào túi ngực áo của mình, chỉ có vỏn vẹn bốn trăm nghìn đồng được tám tờ năm mươi nghìn màu đỏ cộng lại.

- Cô cho tôi xin thêm một chiếc túi nữa được không?

- Không được đâu chú ạ, có suất có phần hết rồi!

Cô gái có nụ cười duyên gắt gỏng khi lượng khách xếp hàng thanh toán ngày một đông.

Chú Thanh đút hai mươi lăm nghìn đồng vừa được trả lại vào trong túi áo ngực, chú treo gói bánh trên ghi đông xe đạp rồi ra về. Chiều dần tàn, con đường thành phố nấp tập người qua lại, những chiếc đèn Trung Thu và đồ chơi rực rỡ sắc màu treo trên phố, nhưng con người nơi đây, họ vội vã đi lướt qua nhau, chẳng ai để ý đến nhau dù chỉ là một vầng trăng. Chú Thanh cứ đạp xe từng vòng quay đều đều, như tiến gần về phía trăng nhô lên, trăng giống chiếc đĩa tròn xoe, màu đỏ rực, ở phía đằng Đông xa xa.

Căn phòng trọ tuềnh toàng và vắng vẻ, chủ thầu mất hút mấy ngày nay chẳng thấy đến trả lương. Chú Thanh ăn tạm bát mì tôm, chú gấp quần áo và đặt mấy chiếc bánh Trung Thu vào ba-lô cẩn thận, ngày mai chú sẽ bắt tàu về quê. Biết chú Thanh chẳng có tiền, bác Toàn chủ trọ đã dúi vào ngực áo chú Thanh năm triệu.

- Tôi cho chú vay tạm, khi nào ở quê lên, có lương, trả tôi sau!

Chú Thanh cúi đầu cảm ơn bác Toàn, mắt chú ngân ngấn nước.

Trên con đường ra bến tàu buổi sáng, ga Hàng Cỏ còn đẫm sương đêm chưa kịp tan. Chú Thanh khoác ba-lô và đội chiếc mũ cối hàng ngày đã ngả màu bạc phếch. Chú Thanh mua thêm hai chiếc đèn ông sao năm cánh màu xanh đỏ. Hành trình về quê, chú nhìn vào chiếc ba-lô gói trọn chiếc bánh dẻo và bánh nướng trong đó, chú lại mỉm cười một mình bởi Na và Tít năm nay sẽ có cả Trung Thu trong chiếc ba-lô kia.

Tàu lăn bánh đi trên đường ray thẳng tắp, những toa tàu như mảnh ghép cuộc đời, xình xịch hạnh phúc và khổ đau nối tiếp nhau. Chú Thanh nhìn ra ô cửa sổ, tay mân mê chiếc đèn ông sao năm cánh, như cách chú mân mê, nghĩ về tuổi thơ của chính mình.

Con đường đất ngoằn nghèo rẽ vào làng quê nơi chú Thanh ở. Na và Tít đã đứng đợi bố đầu ngõ, chúng reo lên khi thấy bóng bố lững thững phía đằng xa.

- A! Bố về! Bố về rồi chị Na ơi!

Mỗi đứa cầm một chiếc đền ông sao, chúng quấn quýt lấy chú Thanh như bầy chim ríu ran về tổ. Buổi tối, mảnh trăng quê rưng rưng đầu ngõ. Ba bố con chú Thanh chạm mặt với trăng, nghe hạnh phúc trào dâng trong lòng rộn rã.

Chú Thanh cười cùng Na và Tít và trong lòng tự nhủ: Đêm mai Trung Thu, vầng trăng sẽ lên cao!